سند رهنی ✔️ بررسی کامل

سند رهنی ملکی

در معاملات ملکی و دریافت تسهیلات بانکی، اسناد مالی و حقوقی نقش بسیار مهمی ایفا می‌کنند. یکی از این اسناد که به‌طور گسترده در نظام بانکی و حقوقی کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد، سند رهنی است. این سند به مالک این امکان را می‌دهد که ملک خود را به عنوان وثیقه در اختیار بانک یا موسسه مالی قرار دهد و در مقابل، وام یا تسهیلات دریافت کند. اما سند رهنی تنها یک وثیقه ساده نیست، بلکه شرایط، ضوابط و قوانین خاصی بر آن حاکم است که درک آن‌ها برای هر خریدار، فروشنده و وام‌گیرنده ضروری است.

در این مقاله، ابتدا به تعریف دقیق سند رهنی ملکی پرداخته و سپس اجزای مختلف آن را بررسی خواهیم کرد. همچنین با انواع سند رهنی، نحوه صدور، شرایط فک رهن و چالش‌های حقوقی مرتبط با خرید و فروش ملک رهنی آشنا خواهیم شد. در نهایت، اصطلاحات رایج در این حوزه و نکات مهمی که هنگام معامله املاک در رهن بانک باید در نظر گرفت، توضیح داده می‌شود. اگر قصد دارید با جزئیات سند رهنی و تأثیر آن در معاملات ملکی آشنا شوید، تا پایان این مقاله با ما همراه باشید.

سند رهنی چیست؟

سند رهنی یکی از اسناد حقوقی و مالی حیاتی است که در فرآیند دریافت وام یا تسهیلات بانکی از سوی متقاضی تنظیم می‌شود. این سند به عنوان وثیقه‌ای قانونی برای تضمین بازپرداخت وام عمل می‌کند، به این معنی که مالک ملک، ملک خود را در اختیار بانک یا موسسه مالی قرار می‌دهد. در این فرآیند، وام‌گیرنده همچنان مالکیت حقوقی ملک را در اختیار دارد، اما به دلیل رهن بودن ملک، نمی‌تواند بدون رضایت بانک آن را بفروشد یا منتقل کند. این ویژگی باعث می‌شود که بانک از بازپرداخت اقساط وام مطمئن باشد و در صورت عدم پرداخت به موقع، حق قانونی توقیف و فروش ملک را به‌منظور وصول بدهی‌ها داشته باشد.

در واقع، سند رهنی یک ابزار معتبر و رسمی است که برای انواع مختلف تسهیلات مالی از جمله وام مسکن، وام‌های تجاری و بلندمدت استفاده می‌شود. با تنظیم این سند، بانک یا موسسه مالی به‌عنوان مرتهن، در مقابل وام‌دهنده به‌عنوان راهن قرار می‌گیرد و مالک ملک (وام‌گیرنده) موظف به پرداخت اقساط می‌شود. تا زمانی که تمامی اقساط وام تسویه نشود، سند رهنی به‌عنوان وثیقه در رهن بانک باقی خواهد ماند.

یکی از نکات مهم در خصوص سند رهنی این است که بانک، در صورت عدم پرداخت اقساط توسط وام‌گیرنده، می‌تواند از طریق صدور اجرائیه سند رهنی، ملک را توقیف کرده و آن را برای وصول مطالبات خود به فروش برساند. این فرآیند موجب می‌شود که وام‌دهندگان همواره از بازپرداخت بدهی‌ها اطمینان حاصل کنند و وام‌گیرندگان هم باید شرایط دقیق این سند را برای جلوگیری از مشکلات قانونی و مالی در آینده در نظر بگیرند.

بنابراین، سند رهنی ملکی نه تنها به عنوان یک ابزار تضمین برای وام‌های مالی و تسهیلات بانکی عمل می‌کند، بلکه نقش کلیدی در نظام حقوقی و مالی کشور دارد و آشنایی با جزئیات آن برای هر فردی که قصد دریافت وام یا تسهیلات ملکی را دارد، ضروری است.

منظور از سند در رهن بانک چیست؟

سند در رهن بانک یکی از مهم‌ترین اسناد مالی و حقوقی است که در فرآیند دریافت تسهیلات از بانک یا موسسات مالی مورد استفاده قرار می‌گیرد. به زبان ساده، این سند به‌عنوان ضمانت و وثیقه برای بازپرداخت وام یا تسهیلات به بانک قرار می‌گیرد. در این فرآیند، مالک ملک یا دارایی، سند ملک خود را به بانک می‌دهد تا در صورت عدم توانایی در بازپرداخت بدهی‌ها، بانک از این سند برای وصول مطالبات خود استفاده کند. به عبارت دیگر، سند در رهن بانک در حقیقت همان سند ملک است که به‌عنوان ضمانت و وثیقه در اختیار بانک قرار می‌گیرد.

این سند در واقع یک توافق قانونی است که به بانک اجازه می‌دهد تا در صورت عدم پرداخت وام یا تسهیلات توسط وام‌گیرنده، ملک مورد نظر را برای تأمین بدهی توقیف و به فروش برساند. در این مدت، مالکیت حقوقی ملک همچنان به وام‌گیرنده تعلق دارد، اما این شخص نمی‌تواند بدون رضایت بانک اقدام به فروش یا انتقال ملک نماید. بنابراین، سند در رهن بانک نوعی ضمانت برای تسهیلات مالی است که به بانک این اطمینان را می‌دهد که در صورت وقوع مشکل در بازپرداخت وام، امکان وصول بدهی از طریق فروش ملک وجود دارد.

در نهایت، پس از تسویه کامل وام و تسویه تمامی بدهی‌ها، بانک اقدام به فک رهن می‌کند و سند ملک آزاد شده و مالک می‌تواند بدون محدودیت‌های بانکی اقدام به نقل و انتقال آن نماید. این فرآیند نشان‌دهنده تکمیل تعهدات مالی و بازپرداخت وام است. در نتیجه، سند در رهن بانک نقش اساسی در تضمین بازپرداخت وام‌ها و تسهیلات مالی ایفا می‌کند و یک ابزار کلیدی در نظام مالی کشور به شمار می‌آید.

اجزای سند رهنی

♦️ راهن: راهن شخصی است که ملکی را به‌عنوان وثیقه به فرد یا موسسه مالی (مرتهن) ارائه می‌دهد. این فرد به‌منظور تضمین بازپرداخت بدهی‌های خود، سند ملک را در رهن مرتهن قرار می‌دهد. مالکیت قانونی ملک همچنان متعلق به راهن است، اما تا زمان تسویه بدهی، وی نمی‌تواند آن را به فروش برساند یا منتقل کند.

♦️ مرتهن: مرتهن شخص یا نهادی است که سند رهنی را به‌عنوان تضمین دریافت می‌کند. در بیشتر مواقع، مرتهن بانک‌ها یا موسسات مالی هستند که ملک را به‌عنوان وثیقه دریافت کرده و در صورت عدم بازپرداخت بدهی توسط راهن، می‌توانند ملک را توقیف و به فروش برسانند.

♦️ ملک رهنی: این اصطلاح به ملکی اطلاق می‌شود که سند آن به‌عنوان وثیقه در رهن مرتهن قرار گرفته است. این ملک ممکن است شامل آپارتمان، خانه، زمین یا هر نوع دارایی غیرمنقول دیگری باشد که به‌منظور تضمین تسهیلات مالی در رهن قرار می‌گیرد.

♦️ مبلغ بدهی: مبلغ بدهی شامل مجموع اقساط وام است که فرد راهن موظف به پرداخت آن به مرتهن می‌باشد. این مبلغ معمولاً شامل اصل وام و نرخ بهره است که در قالب اقساط ماهانه یا سالانه پرداخت می‌شود.

♦️ نرخ بهره: نرخ بهره مبلغی است که فرد راهن باید به‌عنوان هزینه استفاده از تسهیلات مالی به مرتهن پرداخت کند. این نرخ معمولاً درصدی از مبلغ وام است و به مدت زمان بازپرداخت بستگی دارد.

♦️ مدت زمان بازپرداخت: مدت زمان بازپرداخت به محدوده زمانی اطلاق می‌شود که در آن فرد راهن موظف است اقساط خود را پرداخت کند. این مدت زمان ممکن است کوتاه‌مدت یا بلندمدت باشد و به توافق طرفین و شرایط قرارداد بستگی دارد.

♦️ پیش پرداخت: پیش پرداخت مبلغی است که فرد راهن می‌تواند برای کاهش بدهی خود و تسریع در پرداخت اقساط، در ابتدا یا در طول دوره بازپرداخت به مرتهن پرداخت کند. این پیش پرداخت معمولاً به کاهش مبلغ بدهی و هزینه‌های اضافی کمک می‌کند.

♦️ فسخ قرارداد: فسخ قرارداد به معنای لغو یا پایان دادن به توافق‌نامه بین راهن و مرتهن است. این امر در صورتی اتفاق می‌افتد که یکی از طرفین شرایط قرارداد را نقض کند یا نتواند تعهدات خود را اجرا کند. فسخ قرارداد معمولاً به‌عنوان یک گزینه برای جلوگیری از خسارات بیشتر و جلوگیری از اجرایی شدن توقیف ملک استفاده می‌شود.

انواع سند رهنی

رهن به معنای قرار دادن سند یا مالی به‌عنوان وثیقه است که می‌تواند در موارد مختلف از جمله معاملات بانکی، قضائی و شخصی استفاده شود. در این بخش به توضیح انواع مختلف رهن و کاربردهای آن پرداخته می‌شود.

✔️ رهن بانکی

رهن بانکی به قراردادی اطلاق می‌شود که میان بانک و وام‌گیرنده در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‌شود. در این قرارداد، وام‌گیرنده به‌عنوان وثیقه، سند ملک خود را به بانک می‌سپارد تا در ازای آن وام دریافت کند. این نوع رهن جزو اسناد رسمی محسوب می‌شود و در صورت عدم پرداخت اقساط وام، بانک می‌تواند نسبت به فروش ملک اقدام نماید. همچنین، ملک رهنی بدون رضایت بانک یا بدون فک رهن نمی‌تواند منتقل یا فروخته شود. مهم است که توجه داشته باشیم این نوع رهن تأثیری در مالکیت راهن ندارد و تنها وثیقه‌ای برای بازپرداخت بدهی است.

✔️ رهن دادگستری

در برخی موارد، سند به‌عنوان وثیقه در دادگستری قرار می‌گیرد. در این شرایط، برای فرد متهم یا بدهکار، قرار وثیقه صادر می‌شود و سند ملک به دادگستری سپرده می‌شود. در صورتی که ارزش ملک با مقدار وثیقه همخوانی داشته باشد، فرد می‌تواند تا پایان رسیدگی به پرونده آزاد باشد. این نوع از رهن تحت عنوان “وثیقه” شناخته می‌شود و باید دقت کرد که هنگام خرید یا فروش ملک، سند در رهن دادگستری نباشد، زیرا در این صورت فرآیند انتقال سند با مشکلاتی مواجه خواهد شد.

✔️ رهن شخصی

رهن شخصی زمانی رخ می‌دهد که نیاز به وثیقه‌گذاری یک سند ملکی وجود داشته باشد و مالک آن سند شخص دیگری باشد. در این حالت، فردی که نیاز به سند رهنی دارد، می‌تواند قراردادی با مالک سند تنظیم کند که طبق آن، سند به‌عنوان وثیقه در اختیار طرف مقابل قرار می‌گیرد. این نوع قراردادها معمولاً به‌صورت خصوصی و بر اساس ماده ۱۰ قانون مدنی تنظیم می‌شود. طرفین این قرارداد می‌توانند توافق کنند که سند به‌عنوان ضمانت برای انجام تعهدات مالی یا غیرمالی در اختیار دیگری قرار گیرد. مدت زمان این قرارداد معمولاً یک سال است و ممکن است تمدید شود. این قراردادها نیاز به شاهد دارند، اما قرارداد رسمی و ثبت‌شده در دفاتر اسناد رسمی نیستند.

در نتیجه، انواع سند رهنی به‌طور کلی می‌توانند در شرایط مختلف از جمله تسهیلات بانکی، مسائل قضائی و توافقات شخصی برای تأمین اعتبار یا تضمین بدهی‌ها استفاده شوند، اما در هر صورت لازم است که طرفین به جزئیات و شرایط قانونی هر نوع رهن توجه ویژه‌ای داشته باشند.

فک رهن یعنی چه

فک رهن به معنای آزادسازی یک مال منقول یا غیرمنقول از رهن یا وثیقه‌گذاری است که به‌طور معمول برای تضمین دریافت وام یا تسهیلات به نفع بانک‌ها یا افراد ثالث انجام می‌شود. به‌طور کلی، وقتی مالک یک ملک یا مال، سند آن را به‌عنوان وثیقه در اختیار شخص یا بانک قرار می‌دهد، در ازای آن تسهیلاتی مانند وام دریافت می‌کند. برای آزادسازی این وثیقه، یا همان فک رهن، باید دین یا بدهی مربوطه به‌طور کامل تسویه شود.

زمانی که مبلغ بدهی به طور کامل پرداخت می‌شود، سند رهنی از رهن بانک یا شخص خارج شده و مالکیت آن به فرد وام‌گیرنده بازمی‌گردد. البته ممکن است در برخی شرایط، مرتهن (فرد یا موسسه‌ای که مال در رهن او قرار دارد) از دریافت مالی که به‌دلیل رهن قرار داده شده صرف‌نظر کند و این امر باعث شود که بدهی فرد به‌طور غیررسمی از بین برود، و در نهایت سند از رهن آزاد شود.

نکته حقوقی مهم در مورد فک رهن: یکی از مشکلات رایج در حوزه حقوقی، به ویژه در دادگستری، زمانی است که شخصی قصد فروش مالی را دارد که سند آن هنوز در رهن است. در چنین شرایطی، انتقال مالکیت ملک بدون فک رهن امکان‌پذیر نیست و فروش ملک به‌طور قانونی نمی‌تواند صورت گیرد. این موضوع موجب بروز دعاوی مختلف در دادگاه‌ها می‌شود، مانند درخواست الزام به انتقال سند یا مسائل مشابه که افراد به‌دلیل نبود فک رهن صحیح، برای حل آن‌ها به دادگستری مراجعه می‌کنند.

فرآیند فک رهن: برای فک رهن، مراحل قانونی و مستند باید رعایت شود. ابتدا تسویه‌حساب کامل باید به بانک یا شخص مرتهن انجام شود، سپس برای فک رهن و آزادسازی سند، مرتهن موظف است که در دفاتر اسناد رسمی گواهی فک رهن را صادر کند. این فرآیند باعث می‌شود که ملک از وثیقه خارج و مالکیت کامل به مالک اصلی بازگردد.

در برخی مواقع، ممکن است شخص مرتهن به دلایل مختلف از فک رهن به‌صورت کامل خودداری کند، که در چنین مواردی فرد بدهکار باید به‌منظور دریافت حق خود به دادگاه یا مقامات قضایی مراجعه کند.

فرآیند صدور سند رهنی

صدور سند رهنی یک فرآیند حقوقی و مالی پیچیده است که به‌طور کلی برای تأمین اعتبار مالی و تضمین بازپرداخت وام‌ها انجام می‌شود. این فرآیند شامل مراحل مختلفی است که هر یک نیازمند رعایت اصول قانونی و ضوابط مالی خاص خود می‌باشند. در ادامه، مراحل دقیق و گام‌به‌گام صدور سند رهنی توضیح داده شده است:

🔸 ارزیابی اموال

اولین مرحله در فرآیند صدور سند رهنی، ارزیابی دقیق و تخصصی ملک است. این ارزیابی توسط کارشناسان رسمی حقوقی یا کارشناسان بانکی مجاز انجام می‌شود. هدف از این ارزیابی تعیین ارزش واقعی ملک است تا بر اساس آن، میزان وام قابل اعطا به وام‌گیرنده مشخص گردد. این ارزیابی می‌تواند شامل بررسی ویژگی‌های فیزیکی ملک، موقعیت جغرافیایی، وضعیت حقوقی ملک و همچنین میزان تقاضا در بازار برای نوع خاص ملک باشد.

🔸 آماده‌سازی سند

در مرحله بعد، وام‌گیرنده باید مدارک ضروری را برای تکمیل فرآیند صدور سند رهنی آماده و به بانک یا موسسه مالی ارائه دهد. این مدارک شامل اسناد ملکی مربوط به ملک مورد رهن، مدارک شناسایی فردی (مانند کارت ملی، شناسنامه و غیره) و اسناد مالی و بانکی است که توانایی مالی وام‌گیرنده را برای بازپرداخت وام نشان می‌دهند. این مرحله به بانک کمک می‌کند تا وضعیت مالی و وضعیت حقوقی ملک را به‌دقت ارزیابی کرده و اطمینان حاصل کند که وام‌گیرنده قادر به بازپرداخت بدهی خود خواهد بود.

🔸 قرارداد رهن

پس از ارزیابی و تایید مدارک و ملک به‌عنوان وثیقه، مرحله عقد قرارداد رهن آغاز می‌شود. قرارداد رهن بین بانک و وام‌گیرنده تنظیم می‌شود و حاوی جزئیات مربوط به وام اعطا شده است. این قرارداد شامل شرایط مختلفی همچون مبلغ وام، نرخ سود وام، مدت زمان بازپرداخت، نوع اقساط و سایر شرایط خاص است که دو طرف باید بر آن توافق کنند. این قرارداد همچنین شرایط فسخ و مسئولیت‌های طرفین در صورت عدم رعایت قرارداد را مشخص می‌کند.

🔸 ثبت سند رهنی

مرحله بعدی و بسیار مهم در فرآیند صدور سند رهنی، ثبت رسمی سند در دفتر اسناد رسمی است. این مرحله اعتبار قانونی سند رهنی را تضمین می‌کند و موجب می‌شود که رهن مورد تایید مراجع قانونی قرار گیرد. پس از امضای قرارداد رهن، سند رهنی به همراه جزئیات قرارداد در دفتر اسناد رسمی ثبت می‌شود. این ثبت موجب می‌شود که سند رهنی به‌عنوان یک سند رسمی و قابل استناد در مراجع قضائی و حقوقی شناخته شود.

🔸 اعطای وام

پس از اتمام مراحل قبلی و ثبت سند رهنی، بانک یا موسسه مالی به وام‌گیرنده مبلغ وام را پرداخت می‌کند. این وام به‌طور معمول مطابق با شرایط درج‌شده در قرارداد رهنی و با توجه به توانایی مالی وام‌گیرنده اعطا می‌شود. وام‌گیرنده موظف است که طبق مفاد قرارداد و در زمان‌های تعیین‌شده، مبلغ وام را به بانک بازپرداخت کند. این بازپرداخت شامل اصل وام به همراه سود آن می‌باشد و در صورت عدم بازپرداخت در موعد مقرر، بانک می‌تواند از طریق فروش ملک مورد رهن اقدام به وصول طلب خود کند.

مزایای سند رهنی

سند رهنی ملکی به عنوان یک ابزار مالی معتبر، مزایای متعددی برای افراد و کسب‌وکارها به همراه دارد که در اینجا به برخی از آن‌ها پرداخته می‌شود:

✅ دسترسی به منابع مالی

یکی از مهم‌ترین مزایای سند رهنی ملکی، امکان دسترسی سریع‌تر و آسان‌تر به منابع مالی است. وقتی شخص یا کسب‌وکاری سند ملکی خود را به عنوان وثیقه قرار می‌دهد، به بانک یا مؤسسه مالی این اطمینان را می‌دهد که در صورت عدم بازپرداخت وام، آنها قادر به دریافت بدهی خود از طریق فروش ملک خواهند بود. این امر به‌ویژه در شرایطی که نیاز به تأمین مالی فوری وجود دارد، بسیار مفید است.

✅ نرخ بهره پایین‌تر

وجود وثیقه معتبر و ارزشمند باعث می‌شود بانک‌ها و موسسات مالی بتوانند وام‌های رهنی را با نرخ بهره کمتری ارائه دهند. این امر موجب کاهش هزینه وام‌گیرنده می‌شود و او می‌تواند مبلغ کمتری را به‌عنوان سود پرداخت کند. در نتیجه، وام‌گیرنده از شرایط بهتری برای دریافت وام بهره‌مند می‌شود.

✅ مدت بازپرداخت طولانی‌تر

وام‌های رهنی معمولاً با مدت زمان بازپرداخت طولانی‌تری نسبت به وام‌های بدون وثیقه همراه هستند. این مزیت به وام‌گیرنده این امکان را می‌دهد که بازپرداخت اقساط را به‌طور متعادل‌تری انجام دهد، بدون آنکه فشار مالی زیادی را متحمل شود. این ویژگی به ویژه برای افرادی که در شرایط اقتصادی متغیر قرار دارند، مفید است.

✅ افزایش اعتبار مالی

داشتن سند ملکی رهنی می‌تواند به‌طور قابل توجهی اعتبار مالی فرد یا کسب‌وکار را ارتقاء دهد. بانک‌ها و موسسات مالی نسبت به افرادی که وثیقه ملکی دارند، اعتماد بیشتری دارند و این می‌تواند در آینده به دریافت وام‌های بیشتر یا شرایط بهتری منجر شود. در واقع، این سند می‌تواند به‌عنوان یک ابزار قدرتمند برای تقویت اعتبار مالی وام‌گیرنده عمل کند.

چالش‌ها و محدودیت‌های سند رهنی

با وجود مزایای متعدد، سند رهنی نیز با چالش‌ها و محدودیت‌هایی همراه است که باید از آن‌ها آگاه بود:

❎ خطر از دست دادن دارایی

یکی از بزرگ‌ترین چالش‌ها در خصوص سند رهنی ملکی، خطر از دست دادن ملک در صورت عدم توانایی در بازپرداخت وام است. در صورتی که وام‌گیرنده قادر به پرداخت اقساط وام نباشد، بانک یا مؤسسه مالی حق دارد ملک را به فروش رسانده و مطالبات خود را وصول کند. به همین دلیل، وام‌گیرنده باید از توان مالی خود اطمینان حاصل کرده و تنها در صورتی اقدام به دریافت وام کند که قادر به بازپرداخت آن باشد.

❎ فرآیند پیچیده و زمان‌بر

صدور سند رهنی به‌طور معمول مستلزم طی کردن مراحل اداری و حقوقی مختلف است که می‌تواند زمان‌بر و پیچیده باشد. این فرآیند نیازمند مستندات حقوقی و مدارک مالی مختلف است که ممکن است برخی از افراد را با چالش مواجه کند. به علاوه، نیاز به همکاری با کارشناسان رسمی برای ارزیابی ملک و تأمین مدارک قانونی، ممکن است فرایند را کندتر کند.

❎ هزینه‌های اضافی

فرآیند صدور و ثبت سند رهنی ممکن است با هزینه‌های اضافی برای وام‌گیرنده همراه باشد. این هزینه‌ها شامل هزینه‌های ارزیابی ملک، هزینه‌های ثبت سند در دفاتر اسناد رسمی و کارمزدهای بانکی است. علاوه بر این، برخی هزینه‌های جانبی دیگر مانند هزینه‌های مشاوره حقوقی نیز ممکن است به‌وجود آید. بنابراین، وام‌گیرنده باید برای پرداخت این هزینه‌ها آمادگی داشته باشد.

مدارک موردنیاز برای ثبت سند رهنی

برای تنظیم و ثبت سند رهنی، ارائه مدارک مشخصی ضروری است تا فرآیند به‌صورت قانونی و صحیح انجام شود. این مدارک عبارتند از:

🔹 اصل سند مالکیت و بنچاق: ارائه اصل سند مالکیت ملک مورد نظر و بنچاق مربوطه برای اثبات مالکیت ضروری است.

🔹 استعلام مالکیت از اداره ثبت اسناد: برای اطمینان از صحت مالکیت و عدم وجود معارض، استعلام از اداره ثبت اسناد الزامی است.

🔹 اصل یا کپی برابر با اصل پایان‌کار شهرداری: ارائه پایان‌کار شهرداری برای ساختمان‌های احداثی، نشان‌دهنده تطابق ساخت‌وساز با مقررات شهری است.

🔹 پاسخ استعلام دارایی: استعلام از سازمان امور مالیاتی برای اطمینان از تسویه مالیات‌های مربوطه ضروری است.

🔹 پاسخ مفاصا حساب نوسازی (در صورت درخواست مرتهن): در صورت درخواست مرتهن، ارائه مفاصا حساب نوسازی برای اطمینان از تسویه عوارض نوسازی لازم است.

🔹 قرارداد بانک یا شخص مرتهن: ارائه قرارداد تنظیم‌شده با بانک یا شخص مرتهن برای مشخص کردن شرایط رهن ضروری است.

🔹 اصل کارت ملی و شناسنامه و مدارک هویتی متعاملین: ارائه اصل کارت ملی و شناسنامه کلیه طرفین معامله برای احراز هویت لازم است.

🔹 در صورت امضای اسناد با وکالت، هماهنگی با دفترخانه: اگر اسناد با وکالت امضا می‌شوند، باید پیش از تنظیم سند با دفترخانه مربوطه هماهنگی لازم انجام شود.

توجه به این نکته ضروری است که مدارک مورد نیاز ممکن است بسته به نوع رهن (بانکی یا غیربانکی) و شرایط خاص هر پرونده متفاوت باشد. بنابراین، پیش از مراجعه به دفترخانه، با مرتهن یا بانک مربوطه هماهنگی‌های لازم را انجام دهید تا از تکمیل بودن مدارک اطمینان حاصل شود.

اصطلاحات موجود در سند رهنی

✳️ راهن: راهن شخصی است که یکی از املاک خود را به‌عنوان وثیقه برای تضمین بازپرداخت وام یا بدهی در اختیار مرتهن قرار می‌دهد. این فرد ممکن است یک شخص حقیقی یا حقوقی باشد که به‌منظور دریافت تسهیلات مالی از بانک یا موسسه مالی، ملک خود را گرو می‌گذارد.

✳️ مرتهن: مرتهن نهاد یا فردی است که سند رهنی را به‌عنوان ضمانت از راهن دریافت می‌کند. در بیشتر موارد، مرتهن یک بانک یا موسسه مالی است که به‌منظور تضمین پرداخت اقساط وام، سند ملک را در رهن خود قرار می‌دهد.

✳️ رهن: رهن به معنی قراردادی است که در آن راهن، یکی از املاک خود را به‌عنوان وثیقه به مرتهن می‌دهد تا در صورت عدم پرداخت بدهی، مرتهن بتواند از آن برای وصول مطالبات خود استفاده کند. رهن به‌عنوان یکی از انواع قراردادهای مالی در سیستم‌های حقوقی مختلف شناخته می‌شود و به‌طور خاص در معاملات بانکی و وام‌ها کاربرد دارد.

در نهایت، سند رهنی که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‌شود، یک سند قانونی است که به‌عنوان تضمین برای بازپرداخت بدهی‌ها عمل می‌کند. این سند مشخص می‌کند که در صورت عدم توانایی در پرداخت بدهی‌ها، مرتهن می‌تواند ملک رهنی را توقیف و حتی به فروش برساند تا مطالبات خود را وصول کند.

قرارداد رهن

قرارداد رهن نوعی توافق حقوقی است که در آن یک مال به‌عنوان وثیقه برای تضمین پرداخت دین یا تعهد مالی قرار می‌گیرد. در این نوع قرارداد، شخصی که از دیگری طلبی دارد یا درگیر معامله‌ای با طرف مقابل است، ممکن است مال خاصی از او مانند خانه یا خودرو را به‌عنوان تضمین برای پرداخت بدهی یا اجرای تعهدات مالی نگه دارد.

هدف اصلی از قرارداد رهن، ایجاد اطمینان برای طلبکار است که در صورت عدم پرداخت بدهی توسط بدهکار، می‌تواند از مال رهنی به‌عنوان وسیله‌ای برای وصول طلب خود استفاده کند. در واقع، این قرارداد به‌عنوان یک نوع تضمین برای پرداخت دین عمل می‌کند، به‌طوری‌که طلبکار در صورت عدم ایفای تعهدات توسط بدهکار، حق دارد مال رهنی را بفروشد و از محل آن بدهی خود را تسویه کند.

شرایط خرید و فروش ملک رهنی

خرید و فروش ملک رهنی دارای شرایط خاصی است که باید به‌طور دقیق و قانونی رعایت شود. در برخی موارد، برای انجام این معامله لازم است که سند ملک از رهن بانک آزاد شود، اما در برخی دیگر این اقدام ضرورتی ندارد. در هر صورت، اگر قصد خرید یا فروش ملک رهنی را دارید، باید به نکات خاصی توجه کنید.

یکی از مهم‌ترین مسائلی که در خرید و فروش ملک رهنی باید به آن توجه کرد، وجود رهن و ضمانت‌هایی است که بانک‌ها برای اعطای وام‌ها و تسهیلات در نظر می‌گیرند. در این موارد، معمولاً ملک مورد معامله به‌عنوان وثیقه برای تضمین پرداخت اقساط وام قرار می‌گیرد. با این حال، باید بدانید که رهن ملک باعث خارج شدن آن از مالکیت مالک نمی‌شود. مالک همچنان به عنوان “راهند” حق مالکیت ملک را حفظ کرده و منافع ناشی از آن، نظیر اجاره‌ بهای ملک، نیز متعلق به او خواهد بود.

سند ملکی رهنی که در دفاتر اسناد رسمی تنظیم می‌شود، از نوع اسناد رسمی محسوب می‌گردد. این سند بین وام‌گیرنده و بانک یا موسسه مالی برای تضمین بازپرداخت وام تنظیم می‌شود و تا زمانی که بدهی به طور کامل تسویه نشود، ملک در رهن بانک باقی خواهد ماند. لذا در زمان خرید ملک رهنی، باید از وضعیت بدهی‌های ملک اطمینان حاصل کنید و در صورت لزوم، فرایند آزادسازی سند از رهن را انجام دهید تا انتقال مالکیت به‌طور کامل صورت گیرد.

معامله ملک در رهن بانک

فروش مال غیر بدون رضایت مالک آن، عمل غیرقانونی است. در همین راستا، خرید و فروش ملک‌هایی که در رهن بانک قرار دارند، بدون اجازه بانک نیز غیرقانونی است.

معامله خانه‌ای که سند آن در رهن بانک است، از دو طریق امکان‌پذیر است: اول، فک رهن و دوم، انتقال تسهیلات به فرد خریدار یا به ملک دیگر.

برای انجام معامله ملکی که در رهن بانک است، ابتدا باید از رهن بانک خارج شود. این فرایند معمولاً به عنوان فک رهن شناخته می‌شود. بدون انجام این فرایند، معامله ملک نه تنها ممکن نخواهد بود، بلکه برخلاف منافع بانک خواهد بود. در چنین حالتی، بانک حق دارد به عنوان طرف ذی‌نفع، به جرم کلاهبرداری شکایت کند.

با این حال، امکان معامله ملک رهنی بدون فک رهن نیز وجود دارد، به شرط آن که تسهیلات بانکی مربوط به ملک به خریدار انتقال یابد. در این حالت، خریدار می‌تواند از تسهیلات قبلی برای خرید ملک استفاده کند و بانک نیز رهن را به نام خریدار منتقل می‌کند. این روش قانونی است، اما باید تمام شرایط بانک برای انتقال تسهیلات و وام‌ها به خریدار رعایت شود.

اجرائیه سند رهنی چیست؟

اجرائیه سند رهنی به فرآیندی اطلاق می‌شود که در آن، به دلیل عدم توانایی بدهکار در پرداخت بدهی، دارایی (مانند ملک) به اجبار و در شرایطی خاص برای جبران طلب به فروش می‌رسد.

طبق قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران، اگر زمان پرداخت بدهی راهن (بدهکار) فرا برسد و او نتواند بدهی خود را پرداخت کند، مرتهن (طلبکار) این حق را دارد که به دفترخانه تنظیم سند مراجعه کرده و درخواست صدور اجرائیه سند رهنی نماید. با صدور این اجرائیه، ملک مورد رهن به فروش می‌رسد و مبلغ آن برای تسویه بدهی بدهکار به مرتهن منتقل می‌شود.

اجرائیه سند رهنی معمولاً به عنوان یک ابزار قانونی برای حفظ حقوق مرتهن در نظر گرفته می‌شود و به وی اجازه می‌دهد که با استفاده از این فرآیند، طلب خود را از طریق فروش ملک رهنی وصول کند.

‼️ مقالات املاک | فرابلاگ ، مجله تخصصی برای آموزش مشاوران املاک