تقسیم ماترک

ترکه عبارت است از اموال و دارایی های مثبت بجا مانده از متوفی که پس از مرگ وی به وراث منتقل می‌شود.
منظور از دارایی های مثبت اموال عینی، منفعت، طلب و تمامی حقوق مالی متوفی می‌باشد که این دارایی ها می‌بایست مطابق با شرع و قانون میان وراث تقسیم شود.
اما گاها یک یا چند نفر از وراث تمام ترکه را تصرف کرده و حق سایرین را نمی‌پردازند. در این زمان هریک از وراث دیگر در صورتی که مطابق با شرع و قانون حق ارث از ترکه متوفی را داشته باشد، می‌تواند با تقدیم دادخواست تقسیم ماترک حق خود را مطالبه کند.

البته دادخواست تقسیم ترکه و سهم الارث در حالت های دیگر اعم از زمانی که ماترک متوفی به طور کلی تقسیم نشده باشد نیز کاربرد دارد.

اموری که قبل از تقسیم ترکه می‌بایست انجام شوند

اکنون فرض را بر این می‌گیریم که دادخواست تقسیم ترکه و سهم الارث توسط یکی از وراث تقدیم دادگاه شد. این بدین معنا نیست که بلافاصله پس از تقدیم دادخواست، دادگاه ماترک متوفی را تقسیم خواهد کرد، بلکه پیش از انجام این کار باید مطابق با قانون امور دیگری انجام شود.

امور گفته شده به شرح زیر هستند؛

✔️ تصفیه ترکه

تصفیه ترکه عبارت است از پرداخت دیون و حقوق متوفی قبل از تقسیم ماترک. بنابراین تا زمانی که ترکه تصفیه نشده و دیون و حقوق متوفی از آن کسر و پرداخت نشده باشند، تقسیم ترکه ممکن نخواهد بود.

این مطلب صراحتا در ماده ۸۶۹ قانون مدنی ذکر شده است :« حقوق و دیونی که به ترکه میت تعلق میگیرد و باید قبل از تقسیم آن اداء شود از قرار ذیل است:

قیمت کفن میت و حقوقی که متعلق است به اعیان ترکه مثل عینی که متعلق رهن است.
دیون و واجبات مالی متوفی.
وصایای میت تا ثلث ترکه بدون اجازه ورثه و زیاده بر ثلث با اجازه آنها».

نکته مهم در رابطه با تصفیه ترکه این که؛ ورثه ملزم به پرداخت چیزی به بستانکاران خارج از ترکه نیستند و در صورت کافی نبودن ترکه جهت ادای دیون همه بستانکاران، ترکه فی مابین آن ها به نسبت طلبی که دارند تقسیم خواهد شد.

در زمان تقسیم ماترک برای پرداخت دیون حق تقدم و رجحان مطابق با قانون رعایت خواهد شد. حق تقدم بستانکاران در قانون به ترتیب زیر است؛

طبقه اول :

حقوق خدمه خانه برای مدت سال آخر قبل از فوت.

حقوق خدمتگذاران بنگاه متوفی برای ۶ ماه قبل از فوت.

کارگران روزمزد یا کارگرانی که هفتگی مزد می‌گرفتند، برای ۳ ماه قبل از فوت.

طبقه دوم:

طلب اشخاصی که مالشان از جهت ولایت یا قیمومت نزد متوفی بوده است. به شرط این که موت در دوره ولایت یا قیمومت یا یکسال پس از آن واقع شده باشد.

طبقه سوم:

طلب پزشک و دارو فروش و مواردی که جهت مداوای متوفی و خانواده او ظرف یکسال قبل از فوت بوده است.

طبقه چهارم:

به موجب ماده ۱۲۰۶ قانون مدنی نفقه زن و مهریه او تا میزان ۱۰ هزار ریال.

طبقه پنجم:

سایر بستانکاران.

✔️ قبول ترکه

دومین مورد پیش از تقسیم ترکه در جواب دادخواست تقسیم ماترک، قبول ترکه است که به دو نحو انجام می‌شود؛

قبول بدون شرط که در این حالت مسئولیت پرداخت تمام دیون متوفی اعم از این که بیش از ترکه باشد یا کم‌تر از آن بر عهده وراث خواهد بود. و حتی اگر ثابت شود که ترکه متوفی بیش از دیون او بوده اما توسط وراث تلف شده نیز ورثه مسئول خواهند بود.
قبول ترکه به شرط تحریر ترکه؛ در این صورت تمامی ترکه متوفی تحریر خواهد شد و ورثه نیز تنها در قبال ترکه ذکر شده در صورت تحریر مسئول خواهند بود.

✔️ رسیدگی به دادخواست تقسیم ماترک و تقسیم ترکه

پس از انجام تمام امور گفته شده نوبت به بررسی دادخواست تقسیم ماترک و تقسیم آن میان ورثه خواهد رسید. که در این جا هریک از وراث قادر به تقدیم دادخواست تقسیم ترکه و مطالبه سهم الارث خود از سهم سایر وراث خواهد بود.